Ayda Levrek Yetiştirilecek: Bilim Kurgu Değil, Gerçek!
Artık uzayda domates, marul ve patates gibi sebzeler yetiştirilebiliyor. Ancak görülebileceği üzere astronotların menüsü çok da zengin değil. Bu durum, Fransa’da yürütülen “Lunar Hatch” isimli proje ile değişebilir. Çalışma kapsamında Ay’da sürdürülebilir bir balık çiftliği kurmak ve burada levrek balığının yetiştirilmesi hedefleniyor.
Fransa Ulusal Okyanus Araştırma Enstitüsü’nden deniz biyoloğu Dr. Cyrille Przybyla’nın öncülüğünde yürütülen proje, ilk etapta levrek yumurtalarını uzaya göndererek bu canlıların mikro yerçekiminde nasıl geliştiğini gözlemlemeyi amaçlıyor. Nihai hedef ise bu balıkların Ay’da düzenli bir besin kaynağı olarak yetiştirilebilmesi.
Dr. Przybyla, balığın astronotlar için ideal bir protein kaynağı olduğunu belirtiyor. Zira balık, sindirimi en kolay hayvansal proteinlerden birisi. Ayrıca omega-3 yağ asitleri ve B vitaminleri açısından da oldukça zengin. Bunlar uzun süreli uzay görevlerinde kas kaybını önlemek için hayati öneme sahip.
Kurgunun Gerçek Olduğu Bir Dönem
Projenin ilk aşaması oldukça iddialı: Levrek yumurtaları, Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) gönderilecek ve burada gelişimleri gözlemlenecek. Başarılı olunursa sonraki adım Ay’a taşınmak. İlk etapta yalnızca gözlem yapılacak; balıklar dondurularak geri getirilecek. Ancak uzun vadeli hedef, Ay yüzeyinde kurulacak bir üs bünyesinde balıkların düzenli olarak yetiştirilmesi.
Bu fikir, aslında yeni değil. 1973’te Apollo görevlerinden birinde minik mummichog balıkları uzaya gönderilmişti. Daha sonra lepistes, Japon pirinç balığı ve zebra balığı gibi türler de bilimsel deneylerde kullanıldı. Ancak Lunar Hatch, balıkların ilk kez düzenli bir gıda kaynağı olarak değerlendirilmesini hedefleyen ilk proje olma özelliğini taşıyor.
Kapalı Döngü Gıda Sistemi
Lunar Hatch’in en dikkat çekici yönlerinden biri, atıksız bir “kapalı döngü gıda zinciri” planlaması. Proje kapsamında Ay’ın kutup bölgelerindeki kraterlerde bulunan buzlar eritilerek su elde edilecek. Bu suda yetişen balıkların atıkları, mikroalg üretiminde kullanılacak. Mikroalglerle beslenen planktonlar ve yumuşakçalar, besin zincirinin diğer halkalarını oluşturacak. Balık dışkısı ise karides ve solucanlar tarafından işlenecek ve bu organizmalar yeniden balıklar için yem olacak.
Przybyla, bu sistemin en az dört ay boyunca dış müdahale olmaksızın sürdürülebilir olması gerektiğini belirtiyor. Hesaplamalara göre, 16 haftalık bir görevde yedi astronota haftada iki porsiyon balık sağlamak için yaklaşık 200 levrek yeterli olacak. Eğer insanlık Ay’da kalıcı bir üs kurmayı veya Mars’a gitmeyi hedefliyorsa yerinde gıda üretimi en az enerji üretimi kadar hayati bir konu. Przybyla, halihazırda yüzeyde yapılabilecek tüm simülasyonların yapıldığını ve başarı gösterildiğini söylüyor. Levrek yumurtalarının roket fırlatmaları ve uzay yolculuğu koşullarında dayanıklı olduğu da gösterildi.
Przybyla ve ekibi şimdi değerli kargolarını yörüngeye göndermek için bir fırsat bekliyor. Kesin bir zaman hedefi bu nedenle bulunmuyor ancak umutlar projenin yakın gelecekte fırlatılacağı gönünde.
